Als groot en ongekend onrecht, zo voelt het toeslagenschandaal aan voor de vele gedupeerden ouders. Op zondag 3 juli kwamen circa 50 van hen samen tijdens de allereerste Lotgenotendag: een besloten bijeenkomst op initiatief van de organisatie van gedupeerde ouders – De Schaamte Voorbij – en georganiseerd door het Rotterdams Wijktheater.
‘Gedupeerd vind ik eigenlijk geen goed woord. Ik vind jullie meer strijders, overlevers’, aldus moderator Lilian Cardoso tijdens de opening van de dag. In de Theaterzaal knikken de aanwezige vrouwen instemmend. Vandaag zijn zij op uitnodiging van Ninny Duarte Lopes bijeen gekomen. ‘Het is belangrijk om andere gezichten te ontmoeten en strijdbaarheid te creëren door herstel.’
Het herstel waar Ninny over spreekt is noodzakelijk. De bijeengekomen gezinnen zijn de afgelopen jaren onterecht aangemerkt als fraudeurs bij de toekenning van kinderopvang-toeslag. Een streng terugvorderingsbeleid zorgde ervoor dat zij in diepe schulden terechtkwamen. Langdurige stress veroorzaakte mentale problemen. Kinderen werden uit huis geplaatst, relaties liepen op de klippen, gezinnen bleven gebroken achter.
Dichter Batya Brown vat het leed samen in een prachtige spoken word: ‘Het is net zoals een sneltrein. Onderweg hebben we flink wat ongelukken gehad.’
Dat ongeluk, daar ligt vandaag niet de nadruk op. De allereerste Lotgenotendag richt zich juist op heling en herstel. Daarvoor is een dagvullend programma op poten gezet, bestaande uit vier creatieve workshops.
In Studio 3 staat theatermaker Liselot van de Geer (Rotterdams Wijktheater) de eerste groep met open armen op te wachten. Haar workshop staat in het teken van zintuigelijke ervaring van het lichaam. ‘In plaats van vertellen, focussen op voelen. Je lichaam laten spreken en echt contact maken.’ Na een aantal oefeningen is de groep zo met elkaar gesynchroniseerd dat ze zonder gebruik van woorden met elkaar in beweging komen. Ze eindigen met hun ogen dicht, in verbeelding op reis langs elkaars mooiste herinneringen.
Even verderop in Studio 2 laat zangdocent Aureliana Cruz de aanwezigen hun stemgeluid gebruiken en verkennen. Door middel van een gezamenlijke mantra bezingen de vrouwen kernachtig wat ze mooi aan zichzelf vinden. Even later mogen ze in een intieme setting met pen en papier opschrijven hoe ze zichzelf zien.
In Studio 1 laat kunstenaar Marcella Lede de vrouwen kennismaken met hun innerlijke schilder. Marcella geeft al jaren workshops gericht op het zelfbeeld en zelfacceptatie. Daar ligt ook vandaag de nadruk op. Maar stiekem ook op het ontdekken van verborgen talenten. In een gemoedelijke workshop, waar veel wordt gelachen, schilderen de vrouwen het ene na het andere prachtige zelfbeeld.
Aromatherapeut Sonja Tobé verzorgd in het EI – een ruimte in de foyer van Podium Islemunda – een interessante lezing over de helende kracht van geurende oliën. Sonja verteld hoe verschillende geuren verschillende emoties los kunnen maken en herinneringen op kunnen wekken. Tal van geurstokjes gaan rond langs de groep. En inderdaad: bij sommige geuren worden volop herinneringen opgehaald en gedeeld.
Terug in de Theaterzaal halen de vrouwen woorden op die deze eerste Lotgenotendag kenmerken. Verbondenheid, heling, kracht en inspiratie is meerdere malen vanuit de zaal te horen. De dag wordt vervolgens afgesloten met een mini-concert van Yuli Minguel. Eerder dit jaar produceerde ze samen met De Schaamte Voorbij het lied Strijders. Dat lied zingt Yuli ook vandaag. Maar voordat ze dat doet, ontroert en betovert ze de aanwezigen met haar versies van Redemption Song en Proud Mary.
‘Er komt zoveel energie los op het moment dat we bij elkaar komen en elkaar leren kennen’, concludeert Ninny. Ze heeft gelijk: de vrouwen waren al strijdbaar, maar vandaag hebben ze medestrijders leren kennen en nieuwe vrienden gemaakt. Of zoals Jasmina Ibrahimovic, directeur van het Rotterdams Wijktheater, aan het begin van de dag zei: ‘vanaf nu hebben jullie er een nieuwe familie bij.’